CogniFit - Παιδική δυσλεξία

Δυσλεξία Θεραπεία

Ορισμένες φορές δεν είναι εύκολη η διάγνωση της δυσλεξίας καθώς τα περισσότερα σχολεία δεν είναι προετοιμασμένα για να την εντοπίσουν και να βοηθήσουν με τα αναγκαία εργαλεία και την απαραίτητη θεραπεία τα δυσλεξικά παιδιά. Έτσιτις περισσότερες φορές το βάρος αυτό πέφτει στις ίδιες τις οικογένειες,που πρέπει να προσπαθήσουν να εντοπίσουν το συντομότερο δυνατό αυτή τη διαταραχή και να πάρουν συγκεκριμένα μέτρα για την κάθε περίπτωση. Γιατί όσο πιο νωρίς αντιμετωπιστεί η παιδική δυσλεξία και όσο πιο νωρίς υποστηρίξουμε και κατανοήσουμε τα δυσλεξικά παιδιά, τόσο περισσότερες επιλογές θα έχουμε για να ξεπεράσουμε αυτή τη διαταραχή και να αποφύγουμε πιθανά προβλήματα που δημιουργούν το αίσθημα της ματαίωσης και επιπλέον ταλαιπωρία.

Αλλά, με ποιο τρόπο αντιμετωπίζεται η δυσλεξία; Είναι πολύ σημαντικόνα υπάρχει καθημερινή μέριμνα και να μη περιμένουμε να αντιδράσουμε εφόσον εμφανιστεί η αποτυχία , καθώς έτσι χάνουμε πολύτιμο χρόνο. Η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση προυποθέτει το γρήγορο εντοπισμό της κατάστασης, που είναι πρωταρχικός παράγοντας για την μείωση των δυσκολοών στην ανάπτυξη και την εφαρμογή του κατάλληλου προγράμματος παρέμβασης για κάθε περίπτωση.

Επιστημονική επικύρωση: Μελέτες που εγγυούνται την αποτελεσματικότητα του CogniFit στην αντιμετώπιση της παιδικής δυσλεξίας

Είναι μια διαταραχή πολύ πιο κοινή από αυτό που φανταζόμαστε αφού επηρεάζει πάνω από 10% του πληθυσμού. Εντοπίζεται σε μια νευρολογικής φύσης δυσλειτουργία που επηρεάζει τη διαδικασία της μάθησης, δυσκολεύει την ανάγνωση, τη γραφή και γενικά την αποκωδικοποίηση οποιουδήποτε γλωσσικού συμβόλου.

Όταν τα δυσλεξικά άτομα διαβάζουν, αφοσιώνουν όλη τους την προσοχή στην αποκωδικοποίηση του ήχου των διαφορετικών γραμμάτων και στην προφορά της λέξης. Αυτό προκαλεί την κατάρευση της λειτουργικής τους μνήμης εμποδίζοντάς τους να χρησιμοποιήσουν τους νοητικούς πόρους για άλλες, ανώτερες εργασίες όπως είναι η κατανόηση.

Διάφορες έρευνες ορίζουν τη δυσλεξία ως μια ελλειματική σύνδεση των νευρώνων που επεξεργάζονται τη γλώσσα. Γι’αυτό, τα δυσλεξικά άτομα δυσκολεύονται να οπτικοποιήσουν τις λέξεις καθώς υπάρχει μια δυσλειτουργία στις συνδέσεις τους που δυσχαιρένει την πρόσβαση στην πληροφορία που έχουν αποθηκευμένη προσωρινά στις μετωπιαίες περιοχές της γλώσσας, αυτές δηλαδή που υποστηρίζουν τις φωνητικές αναπαραστάσεις στον εγκέφαλο.

Η δυσλεξία μπορεί να είναι κληρονομική, γι’αυτό και συνηθίζεται διάφορα μέλη της ίδιας οικογένειας να επηρεάζονται από αυτή τη διαταραχή. Εντοπίζεται σε αγόρια και κορίτσια κανονικής νοημοσύνης, χωρίς κανένα ψυχικό, σωματικό ή πολιτιστικό πρόβλημα και η δυσκολία που έχουν στην ανάγνωση δεν επηρεάζει τις άλλες νοητικές τους δεξιότητες. Αντιθέτως, πολλές φορές τα δυσλεξικά άτομα οξύνουν περισσότερο τις αισθσήσεις τους και αναπτύσουν ένα υψηλό επίπεδο νοημοσύνης και δημιουργικών δεξιοτήτων.

Όλοι οι βαθμοί δυσλεξίας δεν παρουσιάζουν την ίδια σοβαρότητα, αλλά είναι βασική η διάγνωση και η αντιμετώπισή της το νωρίτερο δυνατό για την αποφυγή πιθανών προβλημάτων στην ανάπτυξη, την έλλειψυ αυτοεκτίμησης, το αίσθημα της ματαίωσης, την σχολικής αποτυχίας ή προβλημάτων αϋπνίας στα παιδιά.

Δυσλεξία σε παιδιά

Η παιδική δυσλεξία μπορεί να εντοπιστεί από την προσχολική ηλικία και εξακολουθεί να υπάρχει κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας πιθανόν ακόμα και σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.

Παρόλο που υπάρχουν πολύ διαφορετικές περιπτώσεις, συνήθως αναγνωρίζεται επειδή τα παιδιά με δυσλεξία αργούν αρκετά να μιλήσουν, το επίπεδο της προφορικής κατανόησης και του λεξιλογίου τους είναι κατώτερο του μέσου όρου που παρατηρείται σε συνομήλικά τους παιδιά, πολλές φορές μπερδεύουν λέξεις που έχουν φωνητικές ομοιότητες και στη γραφή εναλλάσουν μορφολογικά παρόμοια γράμματα (όπως θα μπορούσε να είναι το π και το τ, το γ και χ, το ξ και το ζ) επίσης παρουσιάζουν ελλειματική προσοχή και συγκέντρωση.

Η έλλειψη συγκέντρωσης οφείλεται στο οτι το παιδί χρειάζεται να κάνει μια τεράστια προσπάθεια κατά την ανάγνωση και τη γραφή, αυτό προκαλεί την κούραση, την απόσπαση της προσοχής του και την αντίστασή του σε τέτοιου είδους εργασίες.

Εγκεφαλική δραστηριότητα στην ανάγνωση ενός κανονικού αναγνώστηΕγκεφαλική δραστηριότητα στην ανάγνωση ενός ατόμου με δυσλεξία

Γι’αυτό είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουμε τη δυσλεξία σε μικρές ηλικίες, γιατί το παιδί χρειάζεται όλη την υποστήριξη και την ώθηση από τους γονείς και τους δασκάλους του.

Είναι θεμελιώδης η αντιμετώπιση του προβλήματος στη ρίζα του, δεδομένου του ότι όσο πιο νωρίς εργαστούμε τόσο πιο αποτελεσματικά θα μπορέσουμε να ελαττώσουμε τη συχνότητα και τις επιπτώσεις του προβλήματος. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, όπως μεγαλώνουν τα παιδιά με δυσλεξία μπορεί να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα κατάθλιψης, άγχους, έλλειψης αυτοεκτίμησης και εγκατάλλειψης των σχολικών δραστηριοτήτων.

Δυσλεξία και εγκέφαλος

Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν ορισμένες νευρολογικές ανωμαλίες, τα κύτταρα που κάνουν τη γλωσσική σύνδεση των κυκλωμάτων δεν είναι σωστά τοποθετημένα. Από αυτό το νευρωνικό λάθος προκύπτει η δυσκολία στην αποκωδικοποίηση των λέξεων και την κατανόηση του νοήματος αυτού που διαβάζουν.

Για μια αποτελεσματική ανάγνωση απαιτούνται τόσο διαδικασίες ερμηνείας όσο κατανόησης και εκμάθησης. Αυτό που αποκαλούμε «λεκτική στρατηγική» είναι ο τρόπος με τον οποί ο εγκέφαλος προσεγγίζει ένα γραπτό για να το κατανοήσει. Οι δυσκολίες των παιδιών με δυσλεξία στην πρόσβαση του λεξιλογίου προκύπτουν λόγω των εξής συνδιασμών:

• Ελλείματα στην γλωσσική επεξεργασία.
• Ελλειματική λειτουργία της εργασιακής μνήμης.
• Προβλήματα στην ταχύτητα της επεξεργασίας.

Χαρακτηριστικά της δυσλεξίας

Μια από τις ιδιαιτερότητες της παιδικής δυσλεξίας είναι ότι μεταβάλλεται και τα χαρακτηριστικά της διαφέρουν πολύ από παιδί σε παιδί, είναι εντυπωσιακή επίσης η έλλειψη συνοχής δεδομένου του ότι τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ακόμα και μέσα σε μια μέρα και εξελίσσονται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν.

Αυτές είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά της δυσλεξίας:

• Δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες

  : Η εκτελεστική λειτουργία αποτελείται από ένα σύνολο από σύνθετες διανοητικές δεξιότητες που είναι υπεύθυνες για το σχεδιασμό οποιασδήποτε εργασίας και για το διαχωρισμό της σε φάσεις. Αυτές οι φάσεις θα μπορούσαν να είναι η ανάλυση της εργασίας και η κατανόηση που απαιτείται από αυτή, η οργάνωση και ο καθορισμός του απαιτούμενου χρόνου για την εκτέλεσή της, η δόμηση της δουλειάς, η θέση των στόχων, η αξιολόγηση των δράσεων, η προσαρμογή τους με βάση τα αποτελέσματα κτλ...Ένα από τα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά της δυσλεξίας είναι η εμφάνιση δυσκολιών στην λειτουργική ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει πως οποιαδήποτε εργασία που απαιτεί ένα ελάχιστο σχεδιασμό όπως, για παράδειγμα το σημάζεμα του δωματίου ή η ολοκλήρωση μιας εργασίας για το σχολείο, καθιστά μια πραγματική πρόκληση για τα δυσλεξικά παιδιά.

• Συμπτώματα στη γλώσσα και την επικοινωνία

  :Μέσα σε αυτή την ομάδα χαρακτηριστικών, κάποιο από τα προβλήματα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα παιδιά με δυσλεξία είναι η δυσκολία να καταλάβουν ορισμένες οδηγίες και γι’αυτό η δυσκολία να τις ακολουθήσουν, να μην καταλάβουν αστεία ή ανέκδοτα, ανικανότητα να μάθουν νέες λέξεις ή να τις προφέρουν σωστά, ανασφάλεια την ώρα εκφοράς λόγου ή έκφρασης μιας ιδέας κτλ…

• Συμπτώματα στην ανάγνωση

  : Έχουμε δει πως τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση γι’αυτό η ανάγνωση αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη εργασία. Μπερδεύουν την προφορά των λέξεων, τους δυσκολεύει πολύ να διαβάσουν με ευφράδεια και να καταλάβουν το νόημα αυτού που διαβάζουν, γι’αυτό δεν είθισται να δείχνουν ενδιαφέρον για τα βιβλία ή τα παραμύθια.

• Συμπτώματα στη γραφή

  : Λόγω του ότι δεν επεξεργάζονται σωστά τα σύμβολα της γραφής δυσκολεύονται πολύ να συλλαβίσουν τις λέξεις και να εκφράσουν ιδέες γραπτώς. Μπορούν να καταλάβουν τέλεια αυτό που λέει ο δάσκαλος αλλά δυσκολεύονται πολύ να κρατήσουν σημειώσεις. Άλλα συμπτώματα που επίσης συνηθίζεται να παρουσιάζονται είναι η ακανόνιστη γραφή, τα δυσανάγνωστα γράμματα που είναι υπερβολικά μεγάλα ή υπερβολικά μικρά…

• Συμπτώματα στο συντονισμό κινήσεων και στην χωρική αντίληψη

  : Κάποια παιδιά επιδεικνύουν δυσκολίες στο συντονισμό κινήσεων και τους δυσκολεύει να ξεχωρίσουν το δεξιά από το αριστερά, το πάνω από το κάτω, το μπροστά από το πίσω, το μέσα από το έξω κτλ…Αυτό το πρόβλημα μπορεί να σχετίζεται με την αδεξιότητα στην καθημερινότητα όπου φαίνονται πιο άτσαλα από τα άλλα παιδιά και συχνά χάνονται. Δεν είναι επιδέξια στα αθλήματα όπως η ποδηλασία που απαιτούν συντονισμό ούτε στα ομαδικά παιχνίδια όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο.

• Συμπτώματα που σχετίζονται με την κατανόηση του χρόνου

  : Πολλές φορές τα να πουν την ώρα προϋποθέτει ένα πραγματικό άθλο γι’αυτά τα παιδιά (κυρίως όταν προκειται για ρολόγια με δείκτες) και δεν τους είναι καθόλου εύκολο να θυμηθούν τη μέρα, το μήνα ή το χρόνο στον οποίο βρίσκονται.

• Αριθμητική δυσλεξία ήδυσαριθμησία

  : Κάποια παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται να χειριστούν τους αριθμούς, γι’αυτό δεν τους είναι καθόλου εύκολο να μετρήσουν ούτε να κατανοήσουν τα σύμβολα της πρόσθεσης, της αφαίρεσης, του πολλαπλασιασμού κτλ… Δυσκολεύονται να απομνημονεύσουν την προπαίδεια.

• Συμπτώματα που σχετίζονται με κοινωνικές δεξιότητες

  :Κάποιες φορές τα δυσλεξικά παιδιά εμφανίζουν προβλήματα κοινωνικοποίησης και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν νέες κοινωνικές σχέσεις. Σε κάθε περίπτωση, κάθε παιδί είναι ένας ολόκληρος κόσμος, σε κάποια παιδιά παρουσιάζονται στοιχεία εξέγερσης και μισαλλοδοξίας και σε άλλα στοιχεία υποταγής.

Είδη δυσλεξίας

Παρόλο που η συμπτωματολογία που παρουσιάζεται συνήθως είναι κοινή, υπάρχουν διαφοτετικά είδη δυσλεξίας και εξελίσσονται με πολύ διαφορετικό τρόπο σύμφωνα με το πως επηρεάζουν το κάθε παιδί. Πριν εμβαθύνουμε είναι σημαντικό να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στην εξελικτική δυσλεξία και στην επίκτιτη δυσλεξία:

• Επίκτητη δυσλεξία

  : Προκαλείται έπειτα από μια διαταραχή, μια συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη που επηρεάζει τις υπεύθυνες για την επεξεργασία της ανάγνωσης και της γραφής περιοχές του εγκεφάλου.

• Εξελικτική δυσλεξία ή ειδική δυσλεξία

  :Είναι ένα είδος δυσλεξίας που συνήθως παρουσιάζεται στο σχολικό περιβάλλον. Το παιδί με δυσλεξία δεν έχει εμφανίσει καμιά συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη. Μέσα σε αυτή την κατηγορία υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη δυσλεξίας, αλλά θα εστιαστούμε μόνο στην ανάλυση αυτών των τύπων που επηρεάζουν την επεξεργασία του εγκεφάλου: Επιφανείακή δυσλεξία, φωνολογική δυσλεξία, βαθιά δυσλεξία ή μεικτή.

• Επιφανείακή δυσλεξία

  : Είναι το πιο συνηθισμένο είδος δυσλεξίας σε παιδιά και στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα παιδιά αυτά δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στην ανάγνωση. Γι’αυτό την τύπο δυσλεξίας η περιοχή που παρουσιάζει μεγαλύτερη επιδείνωση είναι η οπτική, η λεκτική ή άμεση, γι’αυτό χρησιμοποιείται η φωνολογική περιοχή. Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά με επιφανειακή δυσλεξία για να διαβάσουν μια λέξη πρέπει να τη χωρίσουν σε κομμάτια ή συλλαβές. Η δυσκολία εμφανίζεται όταν η μορφολογία των λέξεων δεν είναι αντίστοιχη της προφοράς τους.

• Φωνολογική δυσλεξία

  : Αυτό το είδος δυσλεξίας δυσκολεύει κυρίως την ανάγνωση των μεγάλων λέξεων όπως επίσης την ανάγνωση λιγότερο γνωστών ή συχνών λέξεων. Ωστόσο, τα παιδιά αυτά διαβάζουν σωστά τις γνωστές λέξεις. Σχετίζεται με την κακή επεξεργασία της πληροφορίας στην φωνολογική περιοχή γι’αυτό και τα παιδιά που έχουν αυτό το είδος δυσλεξίας συνήθως διαβάζουν μέσω της λεκτικής ή οπτικής περιοχής.

• Βαθία ή μεικτή δυσλεξία

  : Είναι η πιο δύσκολη περίπτωση δυσλεξίας, καθώς χαρακτηρίζεται από δυσκολίες και στα δύο είδη επεξεργασίας της ανάγνωσης. Και η φωνολογική και η οπτική περιοχή παρουσιάζουν βλάβες γι’αυτό προκαλούνται τόσο νοηματικά όσο και οπτικά λάθη.

Πώς εντοπίζεται η δυσλεξία;

Παρακολουθώντας τη νοητική περιοχή, οι περιπτώσεις της δυσλεξίας τείνουν να παρουσιάζουν το ίδιο μοτίβο επιδείνωσης των ικανοτήτων όπως η εργασιακή μνήμη αλλά επίσης εντοπίζεται αδυναμία στην ταχύτητα αντίδρασης, την ταχύτητα επεξεργασίας και τις εκτελεστικές λειτουργίες. Η εμφάνιση χαμηλών επιπέδων σε αυτές τις νοητικές ικανότητες μπορεί να είναι ενδεικτική της ύπαρξης δυσλεξίας.

Θεραπεύεται η δυσλεξία;

Η δυσλεξία είναι μια χρόνια διαταραχή, δηλαδή μας συντροφεύει σε όλη μας τη ζωή παρόλο που αυτό δε χρειάζεται να μας φοβήζει, αφού ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται η δυσλεξία είναι πολύ διαφορετικός ανάλογα με την πρόοδο στην εξελικτική ανάπτυξη του ατόμου.

Το πιο σημαντικό είναι να πραγματοποιηθεί μια έγκαιρη διάγνωση, όσο πιο νωρίς προσφέρουμε τα αναγκάια εργαλεία για τη βοήθεια των παιδιών στην προσαρμογή της μαθησιακής διαδικασίαςτόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να βελτιώσουν τους νοητικούς τους πόρους και να αναπτύξουν μια γεμάτη ζωή.

Πως διορθώνεται η δυσλεξία;

Στην περίπτωση της έγκαιρης διάγνωσης της πάθησης σε ένα παιδί και της εφαρμογής ενός εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης, υπάρχουν πολλές περισσότερες προοπτικές για να αναπτύξει στρατηγικές εναλακτικής σκέψης που επιτρέπουν την προσαρμογή του στο εκπαιδευτικό σύστημα και στο σχολικό επίπεδο των υπόλοιπων παιδιών. Σε μικρότερες ηλικίες ο εγκέφαλος έχει περισσότερη νευρωνική πλαστικότητα, είναι πιο επιρρεπής στην ανάπτυξη νέων εγκεφαλικών κυττάρων και πιο διαπερατός στη μάθηση. Γι’αυτό όσο πιο νωρίς χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία για την ενδυνάμωση των δικτύων νευρωνικών συνδέσεων που σχετίζονται με την επεξεργασία της γλώσσας, τόσο περισσότερες είναι οι επιλογές για την αντιστάθμιση των επιδεινωμένων λειτουργιών.

Επιπλέον, μια άμεση παρέμβαση θα βοηθήσει στην αποφυγή μιας σειράς από ψυχολογικές διαταραχές.

Αυτό που συστίνουμε είναι αν ένα άτομο υποπτευτεί πως είναι δυσλεξικό να αποτανθεί σε έναν επαγγελματία που μπορεί να πραγματοποιήσει δοκιμασίες διάγνωσης, να εντοπίσει τις δυσκολίες που συνεχίζουν να είναι εμφανείς και να τις αντισταθμίσει μέσα από ειδικές ασκήσεις για τη βελτίωση των νοητικών ικανοτήτων που συμμετέχουν στη γλώσσα. Σε αντίθετη περίπτωση, το άτομο μπορεί να επηρεαστεί σε διανοητικό επίπεδο, λόγω της έλλειψης συγκέντρωσης, των προβλημάτων στην εργασιακή μνήμη ή τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, την ταχύτητα επεξεργασίας και άλλες ικανότητες απαραίτητες για την καθημερινότητα.

Πηγές

Preiss M, Shatil E, Cermakova R, Cimermannova D, Flesher I (2013), el Entrenamiento Cognitivo Personalizado en el Trastorno Unipolar y Bipolar: un estudio del funcionamiento cognitivo. Frontiers in Human Neuroscience doi: 10.3389/fnhum.2013.00108.